کد مطلب:19127 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

محبت چه مراتبي دارد؟

محبت كشش وجودي است و همانند حقيقت وجود داراي درجات ضعيف و شديد است. گاهي به لحاظ مرتبه وجودي در حد شهوت ظهور مي‎كند و گاهي در حد ارادت و گاهي در مرتبه والاي تولّي ظاهر مي‎شود، و مؤمن خاص، تولّي مخصوصي نسبت به الله دارد. يعني در تولّي به حق و تبرّي از باطل دقيق، و در ارادت و كراهت محقق، و در محبت و عداوت هشيار است.

چون در تحليل معناي محبت، مادي بودن محبوب يا ممكن بودن آن اخذ نشده، اطلاق محبت درباره خداي سبحان حقيقت است نه مجاز و اگر مي‎گوييم خداوند هم محب است و هم محبوب، اين الفاظ با همان معاني حقيقي خود درباره خداوند استعمال مي‎شود. منتها محبت مقول به تشكيك است و درجات گوناگون دارد. درجة عالي آن، كه تلطيف شده از قشر ماديت است دربارة خداست. و مؤمن چون رابطه وجودي خود را با «الله» مستحكم مي‎كند، محبت شديد به خداوند دارد؛ ولي ديگران چون محبوب آنان وجود حقيقي ندارد، بلكه بيش از پندار نيست محبتشان هم پنداري و كاذب است؛ زيرا خيال مي‎كنند، كمال در گرايش به بت‎ها يا در مال داشتن و امثال آن است، از اين رو علاقه آن را در سر مي‎پرورانند، ولي پس از اين معلوم مي‎شود كاري از غير خدا ساخته نبوده و نيست.

در ذيل آيه 165 سورة بقره فرمود: «ولَو يَري الّذين ظَلموا إِذا يَرون العَذاب أَنّ القُوَّة لله جَميعاً و أنّ الله شَديد العِقاب» لحظه‎اي فرا مي‎رسد كه ستمكاران مي‎بينند تمام نيروها از آن خداست و هيچ قدرتي براي غير خدا نيست و عذاب شديد از آنِ خداوند است نه معبودهاي خيالي كه مورد هراس آنها بود.

همان طور كه سراب، آب كاذب است و هرگز عطش را رفع نمي‎كند، غير خداي سبحان، چون بت نيز موجود و معبود كاذب است و هرگز نياز نيازمندان را برطرف نمي‎كند، تنها خداي سبحان كه حقِ صرف و واقعِ محض است، مي‎تواند هر گونه نقصي را تكميل و هر گونه عيبي را تصحيح كند.

هر كس به غير خدا تكيه كند، خواه به خود يا ديگري، مانند تشنه‎اي است كه به سراب دل بسته است و زماني روشن مي‎شود كه تمام توان از آن خداوند است و بس.

---

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن ج 12 (فطرت در قرآن)